راهبردهای دفاعی حشرات

حشرات گروهی از جانوران اند که رنگهای گوناگونی را به نمایش گذاشته اند ،این مسئله به خصوص در مورد پروانه ها ،شب پره ها و سوسک ها واقعیت دارد .حتی در درون یک گونه ممکن است الگوهای رنگی در فصول مختلف بسیار متغیر باشد،حتی ممکن است رنگ جنس نر و جنس ماده با هم متفاوت باشد.برخی از الگوهای رنگی وپیکربندی در حشرات برای گول زدن صیادان سازش یافته اند مانند الگوهایی که به منظورتقلید(شباهت به گونه سمی توسط یک گونه غیر سمی)رنگ امیزی هشداردهنده واستتار(هم رنگ شدن یا شکل برای عدم جلب توجه)انجام می شوند.

حشرات علاوه بر رنگ روش های دیگری نیز برای محافظت ازخویش دارند.اسکلت خارجی در بسیاری موارد یک محافظ خوب محسوب می شود.بعضی از حشرات ،مانند ساس های بد بو رایحه و طعم بسیار بد ودافع ایجاد می کنند بعضی دیگر با راهبردهای تهاجمی موثر از خود دفاع می کنند در حالی سایر حشرات هنگام احساس خطر در دویدن به سوی پناهگاه سریع عمل می کنند.

بسیاری از حشرات در میدان نبرد ،از مواد شیمیایی متنوعی استفاده میکنند .بعضی از آنها برای عقب راندن مهاجم از مزیت طعم و بوی بد یا خواص سمی خود سود می برند .بعضی حشرات مواد سمی ترشح می کنند که به صورت مکانیکی جلو تهاجم صیاد را می گیرد.
کرمینه بعضی پروانه های مونارک،همانند برخی از گونه های گیاه استبرق یا گیاه برگه شیر  گلیکوزیدهای قلبی تولید می کنند،این مواد طعم ناخوشایندی به لارو وپروانه بالغ می دهندکه موجب ایجاد تهوع در پرندگان صیاد می شود .از طرف دیگر سوسک های آتشین (بمب انداز)افشانه سوزانندهای ایجاد میکنندکه درمقابله بامورچه های مهاجم یا سایر دشمنان کارایی بسیاری دارد.

راهکارهای دفاعی جاندارانی که شکار بالقوه محسوب می شوند،به نوعی مهارت هنری تبدیل شده است.بسیاری از جانوران لذیذ از طریق انطباق رنگ زمینه محیط یا مشابهت با برخی اشیای غیر خوراکی محیط اطراف(مانند چوب)از دید صیاد پنهان می شوند.این نوع راهکار دفاعی ،استتار نامیده می شود.
جانوران سمی یا ناخوشایند،برخلاف راهکار دفاعی استتاری،راهبرد به نمایش گذاشتن خود رابا رنگهای روشن و مشهودرابرگزیده اند.

زمانی که یک جاندار ناخوشاینددارای رنگهای هشدار دهنده باشد،مزایای فریبکاری برای یک شکار خوش طعم افزایش می یابد،جانداران غیر سمی می توانندباتقلید از جانداران غیر سمی،صیادان بالقوه را بفریبنداین پدیده تقلید باتزی نامیده میشود.
مارهای مرجانی وپروانه های مونارک هر دو سمی ودارای رنگهای روشن اند.مارهای مرجانی دارای نیش کشنده اند وپروانه های مونارک به این علت که کرمینه ی آنهااز نوعی گیاه شیرابه دار تغذیه و سم ان راذخیره می کند،مسموم کننده است.هر دو گونه توسط  گونه های مقلد (سلطان مار آریزونایک گونه غیر سمی است که از طرح رنگ آمیزی مار مرجانی تقلید می کند)مورد تقلید قرار گرفته اند.گونه هایی که سمی نیستنداما الگوی طرح ورنگ شبیه گونه سمی دارند،مقلد نامیده می شوند.

در نوع دیگری از تقلید که تقلید مولری نامیده می شود،دو یا چند گونه سمی به یکدیگر شباهت دارند.یک جانور سمی از مشابهت با طرح و نقش جانور سمی دیگر چه سودی می برد؟پاسخ این است که یک جانورشکارچی فقط کافی است که سمی بودن یک گونه راتجربه کند تا از همه گونه های مشابه دوری کند.

در بعضی از پروانه ها یک سیستم دفاعی خاص برای مقابله با صیادان شکل گرفته است به این صورت که بد مزه شده اند در نتیجه صیادان از آن ها دوری می کنند.
به همین دلیل این حشرات سعی می کنند به شکارچیان بفهمانند که بدمزه و غیر خوراکی هستند. برای این کار این حشرات دارای رنگ های اخطار دهنده بوده و برای نمایاندن این رنگ ها به سایرین دارای پرواز کند می باشند. دارا بودن پرواز آهسته ، به جانوران شکارچی این امکان را می دهد تا این پروانه ها را به راحتی صید نمایند اما هنگامی که رابطه بین پرواز آهسته ، رنگ آمیزی اخطار دهنده و بد مزه بودن را درک کنند دیگر چنین خطایی را مرتکب نخواهند شد.
در مباحث تکاملی رنگ های درخشان و الگوی پرواز یک Honest signal محسوب می شود که جانور برای آن باید هزینه کند و از طرفی دارای منفعت نیز می باشد. هزینه ای که پروانه باید بپردازد آسان بودن صیدشدن به واسطه پرواز آهسته است و منفعتی که نصیبش می شود آموختن حقیقتی به صیاد است که باعث می شود برای همیشه از وی دوری کند.
به نظر می رسد که در این میان راه فراری برای دیگران وجود داشته باشد.
اگر یک پروانه ی خوش مزه از رنگ های پروانه بد مزه تقلید کند بدون هزینه کردن ، سود خواهد برد، چراکه زحمت آموختن به صیاد را قبلا حشره بدمزه متحمل شده است.
 به این نوع خاص از تقلید
 Batesian Mimicry
و به چنین حشراتی Batesian Mimics گفته می شود . اما به دلایلی چنین حشرات خوش مزه ای که دارای رنگ های اخطار دهنده باشند، فراوان نیستند. احتمالا الگوی پرواز فقدان این نوع از تقلید را توجیه می کند. ممکن است الگوی پرواز آهسته که توسط حشره مدل و حشره مقلد مورد استفاده قرار می گیرد نیاز به مصرف مقدار زیادی انرژی داشته باشد این نکته ممکن است یکی از عواملی باشدکه باعث می شود تا سایر حشرات به یک مقلد Batesian تبدیل نشوند.ممکن است پرواز سریع و ناگهانی که در سایر پروانه ها دیده می شود آسان تر و کم هزینه تر از تقلید باشد.
Srygley(۲۰۰۴).
 با بررسی چند گونه از پروانه های سمی
Orange tiger striped ،
 مقلدهای Batesian آن ها و چند گونه از پروانه های خویشاوند غیر سمی و غیر مقلد آن ها را که دارای پرواز سریع بودند ، علّت نادر بودن پدیده تقلید Batesian را توجیه نماید. وی الگوهای پروازی این حشرات را مورد بررسی کرد و دریافت که پروانه های مدل و مقلد نه تنها از نظر سرعت بال زدن مشابهت دارند بلکه پروانه های مقلد نسبت به پروانه های غیر مقلد پرواز آهسته تری دارند. وی میزان انرژی مصرفی هر کدام از پروانه ها را در سرعت معمولی ۱ متر در ثانیه محاسبه نمود و این حقیقت آشکار شد که حشرات مدل و مقلد نسبت به پروانه های غیر مقلد انرژی بیش تری مصرف می کنند. وی به یک نکته جالب توجه دیگر نیز دست یافت: پروانه های مقلد حتی از پروانه های مدل نیز انرژی بیش تری مصرف می کنند. بنابراین برای مقلد شدن پروانه باید هزینه زیادی متحمل شود. براساس فرضیه Srygley مقلدهای Batesian در هنگامی که احساس خطر نمی کنند همانند پروانه های سمی پرواز می کنند ولی هنگامی که با تهدیدی مواجه می شوند همانندپروانه های خوش مزه با سرعت پرواز می کنند. بنابر این عملا تقلید آن ها از مدل دارای بازده کم می باشد و منفعت ناچیزی از این جهت نصیب آن ها می شود. احتمالا به همین دلیل تعداد مقلد های Batesian در طبیعت کم می باشد.

با تشکر از خانم الیاسی

همزیستی موریانه و گونه ای تاژکدار

در دستگاه گوارش موریانه‌ها که از چوب استفاده می‌کنند، عده‌ای از تک یاختگان از دسته فلاژله‌ها به نام «پلی ماستیژین» زندگی می‌کنند که با موریانه‌ها زندگی اشتراکی دارند، بدین نحو که این تک سلولی‌ها دیاستازی به نام سلولاز ترشح می‌کنند که موجب هضم و نرم شدن چوبها می‌شود و در این حالت موریانه‌ها چوبهای نرم شده را می‌خورند.

مایک شارف، استاد Wayne Rollins/Orkin در فیزیولوژی ملکولی و حشره شناسی شهری گفته است که در لابراتوار خود، مخلوطی از آنزیم های روده ی موریانه را کشف کرده که امکان دارد بهتر از عهده موانع تولید سوخت برآید، سوختی که از زیست توده جنگلی حاصل می شود. لابراتوار شارف دریافته است که آنزیم های روده موریانه، برای قابلیت خرد کردن و هضم چوبی که حشره می خورد، مفید است.
به گزارش گروه فناوری زیستی هیتنا، این کشف در آخرین نسخه اینترنتی مجله پلاس وان (Plos one) به عنوان اولین سنجش قند حاصل از آنزیم های تولیدی خود موریانه و حاصل از همزیست ها، چاپ شده است. این همزیست ها، تک یاخته های کوچکی هستند که در روده موریانه زندگی می کنند و در هضم مواد چوبی کمک می کنند.
شارف می گوید: "اکثرا موریانه به عنوان منبع آنزیمی  تولید بیو سوخت ناچیز پنداشته می شود. مطمئنا همزیست ها هم کارهای زیادی انجام می دهند اما آنچه که ما نشان دادیم همکاری آنزیم های تولیدی میزبان با آنزیم هایی است که توسط همزیست تولید می شود. وقتی عملکرد آنزیم های میزبان با همزیست ها ترکیب می شود، مانند این است که یک بعلاوه یک می شود چهار."
شارف و گروه تحقیقاتی او ، دستگاه گوارش موریانه را جدا و قسمت های حاوی همزیست و قسمت های فاقد آن را روی خاک اره آزمایش کردند تا قند های تولید شده را بسنجند. هنگامی که آنزیم ها شناسایی شدند، شارف و گروه او با یک کمپانی تولید پروتئین در میرلند به نام Chesapeake Perl کار کردند تا نسخه های سنتزی را بسازند. ژن های مسئول تولید آنزیم ها، در یک ویروس جایگذاری و به لارو های موریانه خورانده می شد تا بعدا مقادیر زیادی آنزیم تولید کنند. آزمایش ها نشان دادند که نسخه های سنتزی آنزیم میزبان نیز، برای آزادسازی قند از توده زیستی بسیار موثر است.
طبق یافته های آنها سه آنزیم  سنتزی، روی بخش های مختلف توده زیستی کار می کنند. دو آنزیم مسئول آزادسازی دو نوع قند متفاوت گلوکوز و پنتوز هستند. آنزیم بعدی لیگنین را می شکند که ماده محکم سازنده دیواره سلولی گیاهان است. لیگنین یکی از مهمترین موانع در دستیابی به قند موجود در توده زیستی است. قند های حاصل از ماده گیاه، برای ساخت بیو سوخت ضروری می باشند. این قند ها برای تولید محصولاتی نظیر اتانول تحت تخمیر قرار می گیرند. ممکن است آنزیم های مشتق شده از روده موریانه ها و همزیست های آنها، همانند نسخه های سنتزی آنها در برداشتن این مانع یعنی لیگنین، موثرتر باشند. سازمان انرژی  ایالات متحده و Chesapeake Perl حمایت کننده این تحقیق بوده است.

تکامل همراه

هم آهنگی تغییر گونه های که در یک محیط زندگی می کنند و با هم ارتباط نزدیک دارند ، تکامل همراه نامیده می شود.مثال هایی از تکامل همراه در زیر ذکر شده است.

گرده افشانی گل ها

گلهای بسیاری ازگیاهان خصو صیاتی را نشان میدهند که این خصوصیات در نتیجه پاسخ های تکاملی به حشرات ، پرندگان یا سایر جانورانی است که آنها را گرده افشانی می کنند.در اغلب موارد، ساختار گل میتواند بازگو کنندۀ اندازه و شکل گرده افشان یا قسمتی ازبدن آن باشد.

تکامل همراه گلهای گیاه«یوکا»با«بیدهای یوکا»از جمله این نمونه ها هستند .بیدهای یوکا، قطعات دهانی  ویژه ای دارندکه برای جمع آوری و حمل دانه های گردۀ یوکا اختصاص یافته اند .هنگامی که«بید»،یک گل یوکا را ملاقات می کند کیسه ای از دانه های گردۀ آن را در فرورفتگی روی کلاله گل قرار میدهد و بدین ترتیب تشکیل دانه ها را تضمین می کند. پس از آن، بید ماده تخم هایش را داخل هر گلی که ملاقات می کند می گذارد.وقتی نوزادان  بید از تخم بیرون می آیند از دانه های درحال نمو گیاه تغذیه می کنند اما آنها هرگز همۀ دانه هارا نمی خورند و تعدادی از دانه ها قادر به ادامه حیات و تشکیل گیاه جدید خواهند بود .

مثال دیگر از تکامل همراه ، مرغ های مگس (پرندۀ شهد خوار) و گل هایی است که توسط مرغ های مگس (پرندۀ شهد خوار) گرده افشانی می شوند.این مثال،نمونه ای کلاسیک ( منظم) از تکامل همراه گونه های مرتبط ،به طور همزمان و به دنبال تغییرات دیگراست.مرغهای مگس ازپرندگانی تکامل حاصل کرده اندکه منقاری کوتاه داشته اند و نمی توانسته اندبه حالت معلق،از گلها تغذیه کنند.این پرندۀ اجدادی،منحصراً از حشراتی که از هوا می گرفته ، تغذیه می کرده است، و به مرور زمان طی دوره های تکامل، پرندگان اجدادی تغییراتی پیدا کردند تا بتوانند از شهد گل هایی خاص تغذیه کنند و لذا آن گلها نیز دچار تحولاتی شدند که گرده افشانی آنها توسط این پرندگان انجام شود .
به عنوان مثال منقار پرنده به تدریج طی تکامل ،بلندتر شد و جام گل های تکامل یافته باآنها نیز به شکل لوله ای بلند در آمد تا به تغذیه این پرنده اختصاص یابد ، غذای پرنده به تدریج از حشرات به شهد گل تغییر یافت و همزمان ، گل ها توانایی تولید شهد بیشتر را کسب کردند ، پرنده به تدریج به سمتی تکامل یافت تا بتواند به حالت معلق (بدون نشستن روی گل و توقف)از شهد آن تغذیه کند و گلها نیز در جهت این تغییر ،حالت مسطح خود را از دست دادند و بدین ترتیب دیگر محل مناسبی برای فرود حشرات و تغذیه آنها از شهد این گل ها نبودند ، گلها به تدریج شروع به تکامل رنگ قرمز درخود نمودند و به رنگ قرمز درآمدند و بدین ترتیب زنبورها (وسایر حشرات ) چون نسبت به رنگ قرمز کوررنگ هستند به جای تغذیه از شهد این گلها به گلهایی روی آوردند که به رنگ های دیگر ( مثلا زرد ، بنفش یا...) بودند ،مرغ مگس نیز به تدریج طی دورۀ تکاملی خود آموخت که گل های قرمز رنگ ،شهد بیشتری دارند و تغذیه خود را مختص به آنها نمود .این سلسله تغییرات تدریجی وعکس العمل های تکاملی به خوبی نشان می دهند که مرغهای مگس و گلهایی که توسط آنها گرده افشانی  می شوند به طور توام و در ارتباط با یکدیگر تکامل پیدا کردند .

نمونه ای دیگر از تکامل همراه بین گیاه و گیاه خوار را در« کرم صد پای تار عنکبوتی زردک وحشی» با«زردک وحشی» می بینیم . زردک وحشی گیاهی از خانوادۀ هویج است و دربافتهایش دارای گروهی از مواد شیمیایی به نام «فورانو کومارینها» است .  این ترکیبات سمومی شیمیایی هستند که توسط نور فعال می شوند و تحت اثر پرتوفرابنفش، بسیار سمی می گردند . حشراتی که ازبرگهای این زردک تغذیه می کنندازبین می روندیانموآنهامتوقف می شود، ولی کرم های صدپای تارعنکبوتی که لاروهای یک نوع شب پره ازخانواده Oecophpridae هستندطی دوران تکامل ، ایمنی ساختاری نسبت به این سموم بدست آورده اند.این لاروها هم طی تکامل یابی با زردک وحشی ، رفتاری راکسب کرده اندکه براساس آن ،درسایه باقی می مانند و از نوراجتناب می کنند، بدین ترتیب فورانوکومارینهای سمی که ازنور دور مانده اند فعال نمی شوندوخواص سمی برای این حشره ولاروهای آن ندارند.
بسیاری دیگر ازگیاهان نیز مواد شیمیایی مختلفی را می سازندکه در واقع مکانیسمهای دفاعی آنان درمقابل حشرات و انواع گیاهخواران و سازگاری تکاملی آنها می باشد.تانن ها، ترکیبات فنلی وانواع آلکالوئیدها ازجمله این موادشیمیایی دفاعی بسیار سمی هستند.درمقابل، بسیاری ازجانوران ازجمله حشرات ، منحصراً به تغذیه از گیاهان با مواد شیمیایی دفاعی خاصی سازگار شده اند. دراین موارد که گیاهان طی تکامل خود ، توانایی تولید ترکیبات شیمیایی خاصی را برای رهایی از حشرات(یاسایرجانوران)  بدست آورده اند و بعد گروهی ازحشرات توانسته اند با این مواد سازگاری یابند و نسبت به آنها مصونیت پیداکنند، تکامل همراه را می بینیم.

نمونه جالب دیگری ازتکامل همراه بین حشره و گیاه را درنوعی آکاسیای شاخ گاوی از آمریکای مرکزی و گونه ای مورچه از جنس Pseudomyrmex می بینیم .جنس آکاسیا ،خارهای بزرگی دارد که احتمالاً نقش حفاظتی را در مقابل جانوران گیاهخوار دارد، ولی خارهای این نوع آکاسیا مشخصاً توخالی اند. همچنین این آکاسیا فاقد مواد گلیکوزیدی سیانوژنیک می باشد که در سایر آکاسیاهای خویشاوندش وجود دارد، یعنی یک سیستم دفاعی درمقابل حشرات را که سایر آکاسیاها دارای آن هستند از دست داده است.در مقابل، فقدان این ترکیبات شیمیایی سمی و همچنین وجود خارهای بزرگ توخالی ، پناهگاه امنی را برای مورچه های Pseudomyrmex فراهم کرده است. مورچه ها درون این خارها لانه می گزینندو از اجسام غذایی پروتئین داری که توسط گیاه درنوک برگچه هایش تهیه می شود تغذیه می کنند. این مورچه ها ظاهری بسیار کریه و ترسناک دارند و حشرات و حتی پستانداران و سایر جانوران را می ترسانند و آنها را از نزدیک شدن به گیاه منصرف  می کنند.این مورچه ها همچنین قادرند که تمام لاروها را از برگ های گیاه برانند و حتی پیچکها و گیاهان را نیز از اطراف پایه درخت دور می کنند و در اطراف پایه آن ، محدوده ای عاری ازگیاه به وجود میآورند و آن رادرمقابل حمله انواع گیاهان مضر و جانوران آسیب رسان ، حفظ می کنند.آکاسیاهای شاخ گاوی که توسط جمعیت های این نوع مورچه ها اشغال می شوند به شدت توسط جانوران گیاهخوار و گیاهان مزاحم، به خصوص پیچکها صدمه می بینند. بدین ترتیب می بینیم که این دو گونه موجود زنده چه ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی با هم دارند و با عکس العمل های متقابل نسبت به یکدیگر ، به شکل همراه تکامل پیدا کرده اند.هیچ یک ازدیگر گونه های آکاسیا، به علت وجود گلیکوزیدهای سیانوژنیک فراوان دربرگ هایشان و عدم دارا بودن خارهای توخالی ، رابطه خاصی با این نوع مورچه،یا انواع دیگر مورچه ها ندارند.

تکامل همراه موریانه ها و آغازیانی که در دستگاه گوارش موریانه هازندگی می کنند، امکان هضم چوب رابرای آنها فراهم می کند، و همچنین موارد بسیار زیادی در عالم گیاهان و جانوران مشاهده می گردد. مشاهده چنین روابط نزدیک و دقیق و تنگاتنگی بین انواع گونه ها، بار دیگر لزوم حفظ تنوع زیستی را به ما گوشزد می کند، چرا که حذف یک گونه، هرچند غیرقابل توجه،باعث بهم ریختن کلیه ارتباطاتی می گردد که سالیان دراز طول کشیده است تا برقرار شوند.

نکاتی در مورد کورتیزول

۱.کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که در برابر موقعیت های تنش زا از بخش قشری غده فوق کلیه ترشح می شود .

۲.کورتیزول تعداد ائوزنوفیل ها و لنفوسیت ها را در خون کاهش می دهد.

۳.کورتیزول مهاجرت گلبول های سفید خون به ناحیه ملتهب و فاگوسیتوز سلول های آسیب دیده را کاهش می دهد.

۴.کورتیزول باعث کاهش آزاد سازی لنفوسیت T از بافت های لنفوئید می گردد.در نتیجه ایمنی نسبت به تقریبا اکثر مهاجم های بدن کاهش می یابد.

۵.کورتیزول به علت نا معلومی تولید گلبول های قرمز را افزایش می دهد.

۶.کورتیزول با افزایش یا کاهش رونویسی از بسیاری از ژن ها ساخت mRNAبرای تولید پروتئین ها که واسطه اثرات فیزیولوژیک متعدد آن ها هستند را تغییر می دهد.

۷.کورتیزول برای مصرف انرژی پروتئین ها را می شکند و انرژی در دسترس سلول را زیاد می کند.

۸.کورتیزول با تجزیه پروتئین های ( افزایش اسید آمینه  خون )می تواند باعث افزایش قند خون شود.

۹.کورتیزول می تواند پادتن ها که نوعی پروتئین هستند تجزیه کند و میزان آن در بدن را کاهش دهد

۱۰- کورتیزول باعث سرکوب سیستم ایمنی می شود و در درمان بیماری های خود ایمنی وجلوگیری از دفع پیوند اعضاء استفاده می شود.

۱۱- مقدار کورتیزول در خون توسط خودتنظیمی منفی کنترل می شود.

۱۲-هورمون کورتیزول برای تجزیه پروتئین ها ساخت پروتئاز در سلول را تحریک می کند.

۱۳- افزایش بیش از حد کورتیزول سبب ادم یا خیز می شود.

ساختمان چشم

 چشم انسان به شکل یک کرۀ کوچک است که قطر آن به طورمتوسط حدود 24 میلی متر است. کرۀ چشم در جلو دارای یک بخش شفاف است به نام قرنیه. قرنیه نور را از خود عبور داده، به داخل چشم هدایت می کند. دیوارۀ کرۀ چشم از یک بافت پروتئینی نسبتاً محکم به نام صلبیه یا اسکلرا تشکیل شده است.
روی صلبیه در جلو توسط یک بافت پیوندی شل به نام ملتحمه پوشیده شده است. ملتحمه حاوی رگ های خونی است که وظیفه خون رسانی به بافت های اطراف را  به عهده دارند. به علاوه در ملتحمه سلول های ترشح کنندۀ مخاط وجود دارد که به لغزنده سازی سطح چشم و حرکت راحت تر آن کمک می کنند. در داخل صلبیه یک بافت پرعروق تیره رنگ به نام مشیمیه یا کوروئید وجود دارد. مشیمیه در خونرسانی به بخش های  خارجی تر شبکیه نقش مهمی دارد، به علاوه رنگ تیرۀ آن مانع از انعکاس مکرر نور در چشم شده، به تشکیل یک تصویر واضح و شفاف بر روی شبکیه کمک می کند.
رشته های عصبی شبکیه در خلف کرۀ چشم به یکدیگر می پیوندند و عصب بینایی را می سازند. عصب بینایی از عقب کرۀ چشم خارج شده، پس از طی مسیری کوتاه در حدقۀ چشم، وارد مغز می شود.

قرنیه :
 قرنیه بخش شفاف جلوی کرۀچشم است که مثل یک پنجره، نور را از خود عبور می دهد و آن را به داخل چشم هدایت می کند. به علاوه بخش عمده شکست نور در اتفاق می افتد. شفافیت و انحنای مناسب قرنیه، نقش مهمی در ایجاد یک تصویر واضح و شفاف در چشم دارد. بیماری هایی که باعث کدورت قرنیه شوید و یا سطح قرنیه نامنظمی ایجاد کنند می توانند دید فرد را تا حدی زیادی مختل کنند.

عنبیه و مردمک :
عنبیه بخش رنگین چشم است که با فاصلۀ کمی در پشت قرنیه قرار گرفته است. عنبیه به شکل یک حلقه است که در وسط آن سوراخی به نام مردمک قرار دارد. نوری که در قرنیه وارد چشم می شود پس از عبور از سوراخ مردمک به قسمتهای داخلی تر چشم منتقل می گردد. عضلات ظریف موجود در عنبیه در شرایط نوری مختلف اندازۀ مردمک را تغییر می دهند. در محیط های روشن، مردمک تنگ می شود تا نور کمتری وارد چشم شود، اما در محیط های تاریک، مردمک باز می شود تا نور بیشتری را از خود عبور دهد.

عدسی :
عدسی چشم که در پشت عنبیه و مردمک قرار گرفته است، وظیفۀ متمرکز کردن دقیق نور بر روی شبکیه را بر عهده دارد. عدسی یک ساحتمان انعطاف پذیر است که در شرایط مختلف تغییر شکل می دهد. وقتی فردی به اشیاء نزدیک نگاه می کند عدسی برجسته تر می شود در نتیجه ، قدرت انکساری آن بیشتر می شود و تصویر را روی شبکیه تنظیم می کند. وقتی فردی به اشیای دورتر نگاه می کند، عدسی مسطح تر شده ، قدرت انکساری آن کمتر می شود.
به این ترتیب یک فرد عادی می تواند تصاویر را در فواصل متغیر (از بی نهایت تا حدود 25 تا 30 سانتی متر) به راحتی ببیند. این خاصیت عدسی «تطابق» نام دارد. به تدریج با افزایش سن، قدرت تطابق عدسی کمتر و کمتر می شود، به طوری که اکثر افراد در سن بالای 40 -45 سال برای دیدن اشیاء نزدیک تر از 30 سانتی متر به عینک مطالعه نیاز پیدا می کنند. این حالت اصطلاحاً «پیر چشمی» گفته می شود. یکی دیگر از تعییراتی که با افزایش سن در عدسی اتفاق می افتد کدر شدن تدریجی عدسی یا همان آب مروارید یا کاتاراکت است. این حالت با جراحی درمان می شود در جراحی آب مروارید عدسی کدر شده از چشم خارج می شود و یک لنز مصنوعی به جای آن قرار داده می شود.عدسی جسم شفّافی است که در پشت عنبیه قرار گرفته، برجستگی عدسی در جلو کمتر از برجستگی آن در عقب است. عدسی به وسیله ی تارهای آویزی به ناحیه ای از مشیمیه، مجاور جسم مژکی متصل است. عدسی را پرده ی شفاف نازک پیوندی قابل ارتجاعی پوشانیده است. در سطح پیشین عدسی یک طبقه از یاخته های پوششی منشوری قرار گرفته است. عدسی از تارهایی ساخته شده است که بعضی از آنها هسته دارند. تارهای کانونی عدسی سخت و متراکمند و هسته ی سخت عدسی را تشکیل می دهند. ضریب انکسار عدسی حدود 1/40 است.

شبکیه :
شبکیه داخلی ترین لایۀ کره چشم است که از چندین لایه سلول عصبی تشکیل شده است. نوری که از طریق قرنیه وارد چشم شده پس از عبور از مردمک عدسی، نهایتاً روی شبکیه متمرکز می شود. سلول های عصبی موجود در شبکیه نور را به پیام های عصبی تبدیل می کنند. این پیام های عصبی نهایتاً از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می شوند و در مغز به صورت تصاویر و اشیا مختلف تفسیر می شود.

زلالیه :
زلالیه، مایع آبکی شفافی است که فضای بین  عدسی و قرنیه را پر می کند و در انتقال اکسیژن و مواد غذایی به این بافت ها موثر است. ترشح بیش از حد زلالیه یا اختلال در خروج آن از چشم می تواند به افزایش فشار چشم منجر شده، در نهایت به بیماری «آب سیاه» یا «گلوکوم» بیانجامد. 

  زجاجیه :
 زجاجیه، مایع شفاف ژله مانندی است که داخل کره چشم، یعنی حد فاصل شبکیه تا عدسی را پر می کند و به حفظ شکل کروی چشم کمک کرده، شبکیه را از داخل درجای خود نگه می دارد. گاهی به علت چسبندگی رشته های پروتئینی موجود در زجاجیه و یا به علت های  دیگر، کدورت هایی در زجاجیه ایجاد می شود که فرد سایۀ آن را در میدان دید خود می بیند. این حالت اصطلاحاً مگس پران نامیده می شود.

بکرزایی

بکرزایی یا تولید مثل یک جاندار ماده ،‌بدون انجام لقاح ، تاکنون در چند نوع متفاوت از خزندگان شامل     مارمولک های خانواده Teiidae و جنس Lacerta از خانواده Lacertidae و مارهای خانواده Typhlopidae گزارش شده است. در تمام این موارد جمعیت های ایجاد شده توسط بکرزایی ، بطور کامل از افراد نر با ماهیت ژنتیکی یکسان (کلون) تشکیل یافته اند

در دانشگاه آریزونا ماری از گونة Thamnophis elegans vagrans در حالی که به مدت ده سال در آزمایشگاه و به دور از مارهای نر نگهداری شده بود، فرزندانی به دنیا آورد. از تکنیک انگشت نگاری DNA برای تعیین سهم DNA ی پدری در تشکیل این فرزندان استفاده شد. نتایج نشان داد که تمام DNA ی فرزندان از نوع مادری است. اما تمام DNA ی مادری در این فرزندان یافت نمی شود. لذا این یک بکرزایی واقعی بود که جنس نر در آن هیچ دخالتی نداشت. از طرفی فقدان بخشی از DNA ی مادری همراه با این واقعیت که تمام افراد نسل جدید را نرها تشکیل می دهند، نشان می داد که  که این مورد، نوعی خاص از بکرزایی به نام بکرزایی اتومیکتیک Automictic          Parthenogenesis (AP)   است.  AP قبلاً در بوقلمون های اهلی و مرغ های خانگی گزارش شده بود و همیشه حاصل آن فرزندانی نر و دیپلوئید بودند.

برای درک چگونگی بکرزایی اتومیکتیک (AP) باید یادآوری نماییم که در جریان تقسیم میوز برای تولید سلول های جنسی ماده (تخمک) ، تقسیم بطور نامساوی انجام شده و در نتیجه یک سلول هاپلوئید بزرگ و سه سلول هاپلوئید کوچک (گویچه های

قطبی) حاصل می شود.

 در (AP) دومین گویچة قطبی (که در جریان دومین مرحلة میوز همراه با تخمک حاصل می شود) همانند یک اسپرم عمل کرده و دوباره وارد تخمک می شود، یعنی تخمک خودش را بارور می کند. از آنجا که این گویچة قطبی دارای ذخیره ژنتیکی کاملاً یکسانی با تخمک است و از تقسیم یک سلول هاپلوئید که در اولین مرحله میوز ایجاد شده بود، بوجود آمده است ، پس فقط نیمی از انواع کروموزوم های سلول مادری در تشکیل سلول تخم شرکت دارند. به همین دلیل انگشت نگاری DNA ی فرزندان حاصل از AP فاقد برخی از نوارهای DNA ی مادر است.

اما چرا تمام فرزندان نر هستند؟

می دانیم که در پستانداران افراد دارای کروموزوم های جنسی XX ماده و افراد XY نر هستند. اما در دیاپسیدها (diapsids) مانند پرندگان، مارمولک و مارها که دارای بکرزایی هستند، ماده ها دارای دو کروموزوم جنسی ناهمسان (ZW) و نرها کروموزوم های جنسی یکسان (ZZ) دارند. بنابراین مار ماده می تواند دو نوع تخمک تولید کند: نوع Z دار و نوعی که  W دارد.

 د ر جریان بکرزایی مار های معمولی، اگر تخمک و گویچة‌ قطبی همراه آن هر کدام دارای یک کروموزوم (Z) باشند. از لقاح آنها یک جانور نر حاصل می آید و اگر هر دو (W) داشته باشند، سلول تخم حاصل (WW) ، زیستا نخواهد بود. دلیل بالا بودن تعداد تخم های ناقص در بکرزایی نیز همین است.

اما در مارهای غول پیکر ماده مانند پیتون (ZW) ابتدا کروموزوم هایش را  مضاعف می کند( ZWZW ) و سپس با استفاده از تقسیم سلولی،جنین هایی که ماده اند( ZW ) و کلون هایی که مشابه خودشان هستند را به وجود می آورند.

در مارها نیز مانند پرندگان، سلولهای جنس ماده است که دو جور کروموزوم جنسی دارد و سلولهای جنس نر یک جور .
در مارها، ترکیب کروموزوم جنسی جنس نر ZZ و جنس ماده ZW است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نمونه‌های با کروموزوم جنسی WW قادر به ادامه حیات نیستند.

پس این جنس ماده است که با توجه به کروموزومهای جنسی ، دو نوع گامت تولید می کند و تعیین کننده ی جنسیت در فرزندان است.

 در بکرزایی مارها، ماده ها در غیاب نرها اقدام به مضاعف نمودن کروموزوم های تخمک خود می کنند. که نحوه ی این عمل در مارهای معمولی با مارهای غول پیکر متفاوت است. که در ذیل توضیح داده می شود:

در مارهای معمولی، تخمک حاصل از میوز که  یک کروموزوم جنسی z یا w دارد، با دومین گویچه ی قطبی که همراه خودش تولیدشده ترکیب می شود و تخم zz یا ww را به وجود می آورد که گفته شده تخم های ww زنده نمی مانند ولی تخمهای zz زنده می مانند و مار نری را بوجود می آورند که از نظر ژنتیکی کاملا شبیه مادر است و تنها از نظر جنسیت با مادر متفاوت است.

در مارهای غول پیکر مثل پیتون ، به هنگام تولید تخمک با رخ دادن یک خطای میوزی در ابتدای تقسیم میوز سلولهای تتراپلوئید(zwzw) بوجود می آیند که تخمکهای حاصل از چنین سلولی که ب ه صورت Zw هستند تقسیم شده و مار ماده ای که عینا شبیه مادر است را بوجود می آورد.

لذا در هر دو صورت مار حاصل از بکرزایی، دیپلوئید خواهد بود.

بکرزایی در زنبور

تعیین جنسیت در زنبور به لقاح بستگی دارد. زنبورهای دیپلوئید دارای 32 کروموزوم هستند و بنابراین گامت های آنها 16 کروموزوم دارند. زنبورهای نر هاپلوئیدند و 16 کروموزوم دارند، نرها چون هاپلوئیدند نمی توانند میوز انجام دهند بنابراین گامت های آن ها از طریق میتوز ایجاد می شوند. درزنبور بعضی تخمک ها با گامت نر لقاح انجام می دهند و ماده های دیپلوئید را بوجود می آورند (2n=32) و تخمکهای لقاح نیافته به صورت بکرزایی (پارتنوژنز) تکثیر کرده و نرهای هاپلوئید و بارور را ایجاد می کنند (n=16)                                                                                                      

   ظرف دوروز اول، همه ی لاروها از ژله شاهانه (که شامل گرده، عسل و مقدار نسبتا زیادی ویتامین بویژه ویتامین اسید پانتوتنیک که از غدد حلقی زنبورهای کارگر ترشح می شود) تغذیه می کنند، از آن پس لاروهای نر و کارگر بیشتر از عسل و گرده استفاده می کنند ولی لاروهای ملکه بیشتر به تغذیه از ژله شاهانه ادامه می دهند، همین امر باعث می شود ملکه ها با سرعت زیاد رشد کرده و بزرگ شوند.

زمان لازم برای تکامل ملکه 16 روز- کارگرها 21 روز و نرها 24 روز می باشد.

    اولین ملکه ای که از حجره خارج می شود سایر لاروهایی را که در حجره های مخصوص قرار دارند نیش می زند و می کشدإإإ اگر اتفاقا دو ملکه به طور همزمان از جایگاه در آیند فورا نبردی مرگبار را آغاز می کنند تا فقط یکی از آنها باقی بماند.

    معمولا در یک روز آفتابی و بعد از ظهر ملکه از کندو خارج می شود (پرواز جفت گیری) و به ارتفاعات زیاد پرواز می کند، نرها همراه حیوان ماده خارج می شوند، ملکه با یکی از  نرها می آمیزد و میلیونها اسپرم دریافت می کند، این اسپرم ها در کیسه ی واقع در درون شکم ذخیره می شوند، اسپرم های دریافت شده از همین یکبار جفت گیری تا آخر دوره تخمک گذاری ملکه باقی می مانند. ملکه بعد از لقاح به کندوی اولیه بر می گردد و نرها دیگر به کندو بر نمی گردند، زنبورهای نر در هنگام وفور شهد وجود دارند و پس از مدتی به بی غذایی افتاده و می میرند.

یک ملکه ممکن است 3 تا 5 فصل زندگی کند و یک میلیون تخم بگذارد، کارگرها معمولا 6 تا 8 هفته زنده می مانند.

 تولید عسل:

   زنبور کارگر در طول مدتی که زنده است در مواقع مختلف وظایف گوناگونی را برعهده دارد. زنبورهای جوان باید کندوداری کنند و پروازهایی که به منظور جمع آوری غذا صورت می گیرد بر عده کارگرهای مسن تر می باشدإإإ

زنبوری که به جستجوی غذا می رود دانه های گرده ی سرشار از پروتئین و شهد گل را که محلولی رقیق و شیرین است گرد می آورد، دانه های گرده در درون سبدهای گرده، واقع برروی پاهای عقبی حمل می شوند، اما شهد گل را زنبور وارد چینه دان (honey crop ) مخصوص خود می کند که جزئی از لوله گوارش است و در درون آن بزاق تا حدی شیره مذکور را گوارش می دهد. هر زنبور پس از باز گشت به کندو، دانه ی گرده ی همراه را به درون یک جایگاه می نهد و شهد گل را به درون یک جایگاه دیگر بر می گرداند، زنبورهای دیگر دانه های گرده را محکم بسته بندی و تبدیل شهد به عسل را آغاز می کنند، این زنبورها در روی جایگاه های پر از شهد به سرعت بال می زنند تا آب آن تبخیر شود سپس در جایگاه پر از عسل را با موم می پوشانند.

در زمستان که دانه های گرده در دسترس نیست عسل غذای اصلی زنبور را تشکیل می دهد.

علت به خواب رفتن دست و پا

مهمترین عللی که باعث خواب رفتن دستها و پاها می شوند عبارتند از:

1- خواب رفتن به دنبال فشار خارجی به عصب محیطی
حتما تا به حال برای شما پیش آمده است که در موقعی که مدت زیادی به حالت چهارزانو یا دو زانو نشسته اید یا وقتی روی صندلی نشسته و یک پا را روی پای دیگر گذاشته اید یک پایتان خواب میرود. یا وقتی که نیمه شب از خواب بلند میشوید و میبینید یک دستتنان کاملا خواب رفته و اصلا توانایی حرکت دادن آن را هم ندارید. علت این وضعیت ها تحت فشار قرار گرفتن اعصاب اندام است. در این حالات عصب بین استخوان و جسم خارجی برای مدت طولانی فشرده میشود و همین فشار موجب فلج موقت آن می گردد. این حالات طبیعی بوده و بیماری محسوب نمی شوند ولی اگر مکررا تکرار شوند باید به فکر مشکل زمینه ای بود که آن را ایجاد میکند. بطور مثال کم خونی، خستگی، استرس و اضطراب میتواند موجب تشدید این خواب رفتگی ها شوند.

2- خواب رفتن به دنبال فشار داخلی روی اعصاب محیطی

 همانطور که گفته شد عصب در مسیرش از پوست تا نخاع ممکن است در نقاطی تحت فشار قرار گیرد. یکی از این ها تونل های بافتی هستند. تونل هایی که معمولا یک طرف آن را استخوان و طرف دیگر را بافت های همبندی مانند رباط یا عضله تشکیل داده است. در حالات معمولا این تونل ها به اندازه کافی فضا دارند و عصب به راحتی از درون آنها عبور میکند ولی گاهی اوقات فضای درونی تونل به عللی تنگ شده و به عصبی که از درون آن عبور میکند فشار وارد میشود. این فشار میتواند موجب فلج شدن عصب کردد.
مانند  سندرم کانال کارپ یا نشانگان تونل مچ دستی

3- خواب رفتن به دنبال فشار به ریشه اعصاب محیطی
 اعصاب محیطی بعد از عبور از اندام برای ورود به نخاع از درون سوراخ بین مهره ای و از مجاورت دیسک بین مهره ای عبور میکند. فتق دیسک بین مهره ای که نوعی جابجایی این دیسک است می تواند به ریشه عصبی مجاورش فشار آورده و موجب خواب رفتگی عصب مربوطه شود. فتق دیسک های گردنی موجب خواب رفتن دست ها و فتق دیسک های کمری موجب خواب رفتن پاها میشوند. بطور مثال  فتق دیسک بین مهره ای پنجم و ششم گردنی موجب خواب رفتگی اطراف شست دست و فتق دیسک بین مهره های چهارم و پنجم کمری موجب خواب رفتگی قسمت داخلی ساق و شست پا  می شود.

4- ضایعه در مسیر انتقال پیام حسی در سیستم عصبی مرکزی
 اعصاب بعد از ورود به نخاع در مسیر آن به بالا رفته و پس از عبور از بصل النخاع و قسمت های عمقی مغز به قشر مغز میروند در در آنجا به صورت حس تفسیر شوند. در این مسیر انتقال پیام های عصبی میتواند به علت آسیب های بافتی با مشکلاتی مواجه شود. این اختلال در انتقال پیام حسی بصورت خواب رفتگی دست یا پا تفسیر میشود. معروفترین این بیماری ها مولتیپل اسکلروزیس یا MS است.

5- ضعف یا بیماری اعصاب محیطی ناشی از بیماری های متابولیک
گاهی اوقات به علت بیماری های سیستمیک کارکرد عصب حسی دچار اختلال میشود. معروفترین بیماری که این مشکلات را ایجاد می کند ، دیابت است.
کم کاری و پرکاری تیروئید هم میتواند موجب اختلال حسی بصورت خواب رفتگی دست و پا شود.
گاهی اوقات مسمومیت ناشی از سرب یا آلومینیم هم میتواند این مشکلات را ایجاد کند.

نمونه سوال زیست سوم

گزینه مناسب را مشخص کنید.

-  تقسیم میتوکندری در کدام مرحله از چرخه سلولی واقع می شود ؟

 الف – G2               ب- S           ج -  G1           د : پروفاز

- علت دیابت نوع دو کدام یک از موارد زیر است ؟               الف : کاهش سدیم خون                      ب : کاهش انسولین خون        ج : تخریب جزایر لانگرهانس        د: کاهش گیرنده های انسولین

به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید .

الف ) اولین سد دفاع غیر اختصاصی بدن چیست ؟

ب ) چه افرادی برای اصلاح دید خود از عدسی واگرا استفاده می کنند ؟

ج ) در ایمنی همورال کدام نوع لنفوسیت شرکت می کند ؟

د ) هنگام شرکت در مسابقات ورزشی کدام اعصاب شرکت می کند؟

مرکز عصبی تنظیم هر یک از موارد زیر را بنویسید .

الف) تنظیم تعادل بدن                                 ب) تنظیم ترشح غدد

   ج ) احساس رضایت                                  د) تقویت اطلاعات حسی

منحنی تغییر پتانسیل غشاء را در هنگام ایجاد پتانسیل عمل رسم کرده و دلیل هر یک را توضیح دهید؟

  در ایمنی سلولی کدام دسته از گلبولها نقش دارند ؟ توضیح دهید.

الف) گیرنده های فشار خون در چه محلی قرار دارند؟

ب) گیرنده های حسی تعادلی در کدام بخش گوش قرار دارد ؟

ج) قطر عدسی چشم توسط کدام عضلات کنترل می شود ؟

د) خط جانبی ماهیها حاوی چه نوع گیرنده هایی است ؟

ماستوسیتها به کدام سلولهای خونی شباهت دارند و چه ماده ای ترشح می کنند ؟

ترانسفورماسیون را با ذکر مثال توضیح دهید .

الف) پردازش اطلاعات شنوایی در . . . . . . . . . . . . . . . مغز انجام می شود .

ب) نوع گیرنده در موی سبیل گربه از نوع . . . . . . . . . . . . . است .

ج) در افراد مبتلا به MS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . آسیب می بیند .

د) نیکوتین در مغز شبیه . . . . . . . . . . . . . . . . عمل می کند.

اگر در یک مولکول DNA مقدار آدنین 30% کل بازهای آلی دو رشته باشد مقدار درصد گوآنین و تیمین چقدر است ؟

هر یک از عوامل زیر چگونه با میکروبها مبارزه می کنند؟

الف) پروتئینهای مکمل                             ب) لیزوزیم

عوارض ناشی از هیپرتیروئیدیسم را بنویسید.( سه مورد)

الف) هیستون چیست ؟و چه نقشی دارد؟

ب) در مرحله سنتز چرخه سلولی چه عملی صورت می گیرد و در پایان کروموزوم چه ساختاری دارد

درست یا غلط بودن عبارتهای زیر را مشخص کنید.

الف) نیمکره های مخ توسط کرمینه به هم مرتبط می شود .

ب) در بین مهره داران پرندگان بالاترین اندازه نسبی مغز را دارا می باشند .

ج ) جنس سانتریول ها و رشته های دوک با هم فرق دارد .

نوع کروموزومهای جنسی جانوران زیر را مشخص کنید .

الف) ملخ نر                           ب) پروانه ماده                          ج) پرنده نر

هر یک از تغییرات زیر در بدن موجب ترشح چه هورمونی می شود؟

الف) کاهش قند خون                                       ب) افزایش کلسیم خون

 ج)افزایش فشارهای روحی و روانی بلند مدت            د ) کم شدن آب بدن

سیتوکینز را در سلولهای جانوری و گیاهی مقایسه کنید.

در مورد هورمون پاراتیروئید به سوالات زیر پاسخ دهید .

الف) این هورمون چه زمانی ساخته و ترشح می شوند؟

ب) تاثیر این هورمون روی سلولهای استخوانی چیست ؟

الف) کروموزومها در کدام مرحله از چرخه سلولی حداکثر فشردگی را پیدا می کنند؟

ب) دوک در چه مرحله ای از چرخه سلولی تشکیل می شود ؟

ج) شکل روبرو کدام مرحله از تقسیم میتوز را نشان می دهد؟

نقش آنزیم هلیکاز و DNA پلیمراز را بنویسید ؟

وجود نقاط شروع همانند سازی متعدد از ویژگیهای کدام سلولها است و چه اهمیتی دارد ؟

پیوند بین دو نوکلئوتید را چه می نامند و چگونه ایجاد می شود ؟

در شکلهای زیر قسمتهای شماره گذاری شده را نام گذاری کنید .

   

نمونه سوال زیست چهارم

ا- به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید.

الف) به هر رمز آزاد سه نوکلئوتیدی tRNA گفته می‌شود؟

ب) در کپک نوروسپورای جهش‌یافته، اگر فقط آنزیم 3 جهش پیدا کند، کپک در حضور کدام مواد قادر به رشد خواهد بود؟

ج) در افراد مبتلا به آلکاپتونوریا کدام آنزیم وجود ندارد؟

د) در یک سلول یوکاریوتی رونویسی از ژن‌های rRNA بر عهده کدام نوع آنزیم RNA پلی‌مراز است؟

و) اولین مولکول خودهمانندساز کدام مولکول بوده است؟

2- در ارتباط با اپران لک به پرسش‌های زیر پاسخ دهید؟ (1)

الف) در چه موجوداتی یافت می‌شود؟                                                         ب) عامل تنظیم کننده این اپران کدام ماده می‌باشد؟

ج) به ترتیب دارای چند راه‌انداز و چند ژن ساختاری می‌باشد؟

3- در ارتباط با مولکول mRNA‌ی مقابل به سوالات زیر پاسخ دهید. (1)                       CGACAAUGGCACCCGGGUAG

الف) توالی دومین کدون وارد شده به جایگاه A و آخرین آنتی‌کدون وارد شده به جایگاه A  به ترتیب چیست؟

ب) ترکیب حاصل از ترجمه آن دارای چند آمینواسید است؟

ج) چند کدون وارد جایگاه P می‌گردد؟

4- وقایع مرحله آغاز ترجمه را توضیح دهید؟ ( 

5- محققان بر اساس کدام مشاهدات به این نتیجه رسیدند که RNA، مولکول میانجی بین DNA و ریبوزوم است؟ (دو مورد) (5/0)

6- در ارتباط با مهندسی ژنتیک به سوالات زیر پاسخ دهید. (75/1)

الف) در مهندسی ژنتیک از کدام وکتور برای انتقال ژن خاصی به گیاه سویا می‌توان استفاده نمود؟

ب) مهندسان ژنتیک به چه منظور از آنزیم DNA لیگاز استفاده می‌کنند؟

ج) در مهندسی ژنتیک از جانوران تراژن برای تولید کدام پروتئین‌ها استفاده می‌شود؟

د) اهمیت ژن مقاومت به یک آنتی‌بیوتیک موجود در پلازمید، در کدام مرحله مهندسی ژتیک مشخص می‌شود؟

و) نام دو بیماری که از طریق ساخت واکسن به روش مهندسی ژنتیک قابل پیشگیری است را ذکر کنید؟

ه) اولین جانداری که روش‌های مهندسی ژنتیک دچار دست‌ورزی شد چه نام داشت؟

7- به سوالات زیر در ارتباط با پیدایش و گسترش زندگی پاسخ دهید. (1)

الف) نقطه عطف در پیدایش پرسلولی‌ها، تکامل کدام سیستم بود؟

ب) اولین قدم به سمت سازماندهی سلول‌ها چه بوده است؟

ج) تغییرات ساختاری نخستین مهره‌داران ساکن خشکی که منجر به سازگاری آن‌ها برای زیستن در خشکی شد را ذکر کنید؟

8- با توجه به مرحله دوم الگوی حباب، دو مزیت انجام واکنش‌های شیمیایی درون حباب را بنویسید؟ (5/0)

9- دو دلیل برای حمایت از نظریه درون همزیستی ذکر کنید؟ (5/0)

  10- به سوالات زیر درباره تغییر و تحول گونه‌ها پاسخ دهید. (75/0)

الف) مطلب کلیدی در نظریه داروین چه بود؟

ب) طبق نظریه ترکیبی، چه عواملی منجر به گوناگونی ژنی در جمعیت‌ها می‌شود؟ (2 مورد)

11- هر یک از جملات زیر بیانگر کدام الگوی انتخاب طبیعی می‌باشد؟ (انتخاب جهت‌دار- پایدار کننده- گسلنده) (1)

الف) فنوتیپ‌های آستانه‌ای بر فنوتیپ‌های حد واسط ترجیح داده می‌شود (............................................)        ب) فسیل زنده (......................................)

ج) افزایش تدریجی اندازه بدن اسب در جریان تغییر گونه‌ها نمونه‌ای از آن می‌باشد (...........................)       د) ممکن است زمینه اشتقاق گونه‌ها را فراهم کند (.......................)

12- احتمال تشکیل فسیل در چه مناطقی کم‌تر است؟ (5/0)

13- درستی یا نادرستی هر یک از جمله‌های زیر را مشخص کنید. (75/1)

الف) شباهت‌های زیادی که در جمعیت چیتاهای آفریفایی وجود دارد به خاطر شارش ژن است.

ب) یک جمعیت بیانگر گروهی از افراد چند گونه است که با همدیگر در یک زمان و یک مکان زنگی می‌کنند.

ج) مهم‌ترین نقش جهش، ایجاد تنوع در جمعیت است و جهت تغییر گونه‌ها را تعیین می‌کند.

د) اندام وستیجیال نشان‌دهنده تغییرات جاندار در گذشته است.

و) در درون‌آمیزی فراوانی آلل‌ها تغییر نمی‌کند.   

ه) اگر ژنوتیپ کلاله در گیاه شبدر ZY و ژنوتیپ مادر هاگ نر ZX باشد، ژنوتیپ رویان حاصل از آمیزش ناهمسان پسندانه می‌تواند ZX باشد.

ی) در مخرب‌ترین انقراض گروهی 85 درصد گونه‌های جانوری منقرض شدند 

14- انواع جهش‌های نقطه‌ای را فقط نام ببرید؟ (5/0)

15- در یک جمعیت که در تعادل هاردی- واینبرگ است. فراوانی ژنوتیپ‌ها به قرار زیر است. (5/0)      aa 40%  +  Aa 35%  +  AA 25%

در صورت انجام خودلقاحی فراوانی ژنوتیپ (درصد) افراد ناخالص در نسل اول چگونه خواهد بود؟

  16- در ارتباط با آغازیان به سؤالات زیر پاسخ دهید. (5/1)

الف) کدام ویژگی‌های اصلی جانداران یوکاریوتی برای نخستین بار در این موجودات ظاهر شد؟

ب) تفاوت زئوسپور در کلامیدوموناس و کاهوی دریایی چیست؟ (دو مورد)

 

ج) ساختارهای تولیدمثلی در اسپوروفیت بالغ کاهوی دریایی چه نام دارد؟

د) تولیدمثل جنسی در جلبک سبز اسپیروژیر به چه روشی می‌باشد؟

17- در یکی از جمعیت‌های انسانی 84% از افراد، فنوتیپ غالب یک صفت دو آللی را نشان می‌دهند، فراوانی هر یک از موارد خواسته شده را محاسبه کنید؟ (1)

الف) فنوتیپ غالب        ب) افراد خالص غالب          ج) افراد ناخالص        د) آلل غالب             

 

18- در یک جمعیت 1000 نفری با تعادل هاردی- واینبرگ، اگر 10 نفر مبتلا به تالاسمی ماژور باشند، مطلوب است: (5/0)

الف) فراوانی الل این بیماری             ب) فراوانی افراد ناخالص (تالاسمی مینور)

 

  19- مفهوم هر یک از اصطلاحات زیر را بیان کنید. (5/3)

انتخاب طبیعی .................................................................................................................................................................................................... .

نیای مشترک ...................................................................................................................................................................................................... .

شایستگی تکاملی ................................................................................................................................................................................................ .

جایگاه آغاز رونویسی ......................................................................................................................................................................................... .

اگزون ................................................................................................................................................................................................................ .

جانوران تراژنی ................................................................................................................................................................................................ .

کواسروات ........................................................................................................................................................................................................ .

 

ادامه سوالات....